Voortgangsrapportage projecten

Voortgang betreft de afgelopen periode met peildatum   : 1 januari 2025
Bestuurlijke opdrachtgever   : G. Rots   

Project omschrijving

Door een groeiende stad staat de beschikbare ruimte voor het waarmaken van onze stedelijke ambities onder druk. De beschikbare ruimte is schaars en wordt steeds schaarser. Terwijl deze ruimte maar één keer te verdelen is. Een andere benadering ten aanzien van mobiliteit met aandacht voor schonere en alternatieve vervoersmiddelen is daarom noodzakelijk en tegelijk randvoorwaardelijk voor de ontwikkeling van Zwolle als bereikbare én leefbare stad voor iedereen. Voor nu én morgen. Daarom wordt ingezet op een programmatische mobiliteitsaanpak, met als belangrijke bouwsteen de mobiliteitstransitie. Hiermee geven we invulling aan de door de gemeenteraad vastgestelde Mobiliteitsvisie en Omgevingsvisie en sluiten we aan bij de Verstedelijkingsstrategie van de Regio Zwolle.

We stellen jaarlijks een dynamische Mobiliteitsagenda op. Deze agenda is bedoeld als een jaarlijks terugkerend sturingsinstrument, gekoppeld aan de begrotingscyclus. En laat zien hoe tot het bestedingsvoorstel Mobiliteit in de begroting is gekomen. Het betreft de keuzes voor concrete maatregelen, projecten en inspanningen op het gebied van mobiliteit voor twee jaar, het eerste jaar ‘hard’ en het tweede jaar ‘zacht’. De agenda is dynamisch, omdat we deze jaarlijks herzien en weer verder vooruitkijken. Daarbij prioriteren we niet alleen op geld en capaciteit, maar kijken we ook nadrukkelijk naar de draagkracht van de stad. We kunnen niet alles tegelijk oppakken en zetten in op maatregelen die maximaal bijdragen aan de woningbouw en kwalitatieve groei van de stad. Waarbij we uiteraard ook de grootste knelpunten van nu op willen lossen.
In de dynamische Mobiliteitsagenda 2025-2026 (op 8 oktober 2024 vastgesteld in het college en vervolgens met een begeleidende raadsbrief gedeeld met de raad) beschrijven we op basis van een integrale afweging de geprioriteerde maatregelen, projecten en inspanningen die we gaan uitvoeren in 2025 en 2026 om Zwolle toegankelijk, veilig en bereikbaar te houden.

Leeswijzer

Het format voor deze rapportage sluit niet helemaal aan bij het programmatisch werken, maar is gericht op projecten. De rapportage start met een aantal algemene alinea’s over de woningbouwproductie, financiën en communicatie.

Vervolgens volgt een toelichting op alle inspanningen en projecten in het programma Mobiliteit. Daarbij maken we onderscheid tussen beleidsinspanningen en infrastructurele projecten. We beschrijven wat er in het afgelopen half jaar is opgepakt en met welke inspanningen/projecten we komend half jaar aan de slag gaan.
Tot slot wordt gerapporteerd over de risico’s op programmabreed niveau, deze zijn onderaan deze rapportage opgenomen met daarbij de bekende bollengrafieken.

Woningbouwproductie

In het programma Mobiliteit worden geen woningen gerealiseerd. Het programma Mobiliteit is wél noodzakelijk en tegelijk randvoorwaardelijk voor de ontwikkeling van Zwolle als bereikbare en leefbare stad voor iedereen én de forse opgave op het gebied van woningbouw. We zetten als programma in op maatregelen die maximaal bijdragen aan de woningbouw en kwalitatieve groei van de stad.

Financiën

Besluitvorming over de begroting 2025 heeft plaatsgevonden in de begrotingsbehandeling van november 2024 (bestedingsvoorstel Mobiliteit). De Mobiliteitsagenda dient als inhoudelijke onderbouwing van het voorgestelde bestedingsvoorstel. Het uitgangspunt van het bestedingsvoorstel is de taakstellende opgave vanuit het coalitieakkoord en de PPN. De dekking vindt plaats vanuit de structurele begroting waar we aanvullend cofinanciering/subsidies op weten te organiseren. Daarnaast vinden diverse investeringen op het gebied van mobiliteit plaats binnen de gebiedsontwikkelingen (met dekking van de gebiedskredieten) en de Strategische Investeringsagenda (SIA). Deze investeringen zijn niet opgenomen in het bestedingsvoorstel mobiliteit, maar uiteraard wel onderdeel van de totale programmatische aanpak.

We kiezen ervoor om vanaf het begrotingsjaar 2025 de infrastructurele en fysieke maatregelen die vanuit de dynamische Mobiliteitsagenda worden gepresenteerd te kapitaliseren. Dat betekent dat we deze kosten uitsmeren over 25 jaar.
In het coalitieakkoord is €600.000 als taakstellend afgesproken als aanvullende middelen voor Mobiliteit, waardoor het aanvragen van (meerjarige) incidentele budgetten (in principe) niet meer hoeft plaats te vinden. Jaarlijkse investeringen in fysieke maatregelen worden als kapitaallasten ook binnen deze budgetruimte opgevangen. Zo kan integraal gestuurd worden op zowel de fysieke investeringen als overige (beleids)inspanningen. Dit financieringsmechanisme is goed passend bij de meerjarige aanpak die de dynamische mobiliteitsagenda met zich meebrengt. Het zorgt ervoor dat er investeringsruimte is, terwijl er geen (te) grote pieken (of dalen) aan de orde zijn.
De benodigde omvang en groei van de kapitaallasten, ook in relatie tot de resterende bestedingsruimte, wordt jaarlijks in de dynamische Mobiliteitsagenda gepresenteerd.

Communicatie

Voor onze mobiliteitsaanpak werken we vanuit een strategisch communicatieplan. Dit voorziet in het totaal van:

1. De communicatie, framing en marketing voor de totale strategie en aanpak, mede gekoppeld aan de prioritaire gebiedsontwikkelingen en overige thema’s.
2. Duiding van de samenhang tussen de organisatorische kant, de (fysieke) inspanningen en maatregelen én de gedragsaanpak.
3. De uitleg hoe communicatie en participatie als veranderkundig instrument gaan helpen bij deze gedragsverandering.

Projecten binnen het programma Mobiliteit

Fase van het project, wat hebben we het afgelopen half jaar gedaan, stand van zaken

In de Mobiliteitsagenda 2025-2026 is uitgebreid beschreven welke stappen we in 2024 gezet hebben in het uitwerken van de Mobiliteitsvisie naar beleid en strategie. Ook worden in de Mobiliteitsagenda de inspanningen en resultaten op het gebied van mobiliteit in de gebiedsontwikkelingen en infrastructurele projecten in de bestaande stad in het jaar 2024 beschreven.

Beleidsinspanningen
De vraag naar beleid en strategie op mobiliteit is groot vanuit de gebiedsontwikkelingen. Tegelijkertijd zijn er in de voorgaande jaren weinig beleidsproducten door de Raad vastgesteld. We hebben 2024 gebruikt om een inhaalslag te maken. Dat heeft geleid tot een veelvoud aan producten dat in de tweede helft van 2024 of begin 2025 door de Raad is vastgesteld of de komende periode het besluitvormingstraject ingaan.

• Adaptieve Ontwikkelstrategie Mobiliteitshubs (AOS)
• Strategie Verkeersveiligheid
• Strategie Deelmobiliteit
• Aangesloten bij Dutch Metropolitan Innovations Ecosysteem (DMI)
• Aangesloten bij Citydeal Fietsen voor iedereen
• Parkeerstrategie 2040
• Nota Parkeren
• Nota Mobiliteitsnormen

De uitgangspunten en kaders uit deze documenten zijn vertaald naar projecten die de dynamische Mobiliteitsagenda 2025-2026 opmaken die in de twee helft van 2024 is opgesteld.

Projecten in de gebiedsontwikkelingen
Een groot deel van de gemeentelijke inzet op mobiliteit vindt plaats in de gebiedsontwikkelingen. De inspanningen en resultaten van deze projecten van het afgelopen half jaar worden meegenomen in de VP’s van betreffende gebiedsontwikkelingen.

Infrastructurele projecten
Als organisatie koppelen we veel van onze ambities en opgaven aan de gebiedsontwikkelingen, reguliere onderhouds- of vervangingsopgaven. Daarbuiten zijn in 2024 – met uitzondering van wat kleinere projecten gericht op het verbeteren van de verkeersveiligheid – geen infrastructurele projecten gerealiseerd. De gereserveerde middelen voor fysieke bestedingen 2024 hebben we in dat kader geherprioriteerd voor onderzoek, studie en advies.

Dat heeft verschillende oorzaken:

1. Heroverweging van de prioriteiten. Het afgelopen jaar heeft scherpe keuzes maken en prioriteren veel aandacht gehad. Dat heeft ertoe geleid dat we zelf ook kritisch hebben gekeken naar de nut en noodzaak van de beoogde projecten.
2. Tekorten in budgetten door voortschrijdend inzicht in de opgave of projectkosten. Wanneer de projecten wel prioritair zijn hebben we deze projecten geprogrammeerd in 2025 – zie volgend hoofdstuk – om de tekorten aan te vullen met de beschikbare budgetten.
3. Veel tijd en aandacht is gegaan naar het maken van beleidsproducten. Zoals toegelicht in het begin van dit hoofdstuk zat daar een achterstand die gerepareerd moest worden
   

Wat gaan we het komend half jaar doen en wat zijn de belangrijkste mijlpalen op de langere termijn
Belangrijkste mijlpaal op de langere termijn is dat Zwolle in 2035 nog altijd een goed bereikbare én leefbare stad is voor iedereen. Een andere benadering ten aanzien van mobiliteit is daarvoor noodzakelijk en daarom werken we de komende jaren aan een mobiliteitstransitie met een duidelijke samenhang tussen (fysieke) inspanningen en maatregelen én gedragsverandering bij inwoners en bezoekers.

Komend jaar zetten we vanuit Mobiliteit prioritair in op actieve mobiliteit (lopen en fietsen), duurzame mobiliteit (met als belangrijke factor openbaar vervoer), parkeren en hubs (bij uitstek thema’s die woningbouw mogeljk maken).

Beleidsinspanningen in 2025 per thema:

Infrastructurele projecten in 2025:

SIA / MIRT:
De gemeente Zwolle heeft ook van het MIRT een SPUK-subsidie gekregen voor de uitvoering van specifieke projecten. In deze subsidieregeling is onder andere een extra bijdrage voor de hubs en de realisatie van regionale doorfietsroutes geborgd. Dit zijn grote trajecten, waar dit jaar de planvorming voor start.

Risicografiek:

Peildatum 1 januari 2025   

Toelichting risicotabel

In bovenstaande bollengrafiek komt het risicoprofiel van het totale programma tot uitdrukking. Dit is de eerste Voortgangsrapportage die gemaakt wordt voor Mobiliteit. We kunnen de bollengrafiek met peildatum 1 januari 2025 dus niet vergelijken met de risico’s ten aanzien van de vorige rapportage.

Toelichting op de grootste risico’s

Hieronder de belangrijkste risico’s voor het programma Mobiliteit (in willekeurige volgorde). Voor de beheersing van de risico's hebben we met de Sturingsdriehoek (bestaande uit bestuurlijk opdrachtgever, ambtelijk opdrachtgever en ambtelijk opdrachtnemer) een smal en wendbaar team geformeerd om bij te sturen waar dat nodig wordt geacht. Daarnaast koppelen we de voortgang op de Dynamische Mobiliteitsagenda aan de periodieke Voortgangsrapportage Projecten (VP).

1. De maatregelen die we voorstellen en uitvoeren raken de inwoners, ondernemers en bezoekers van Zwolle
Op het gebied van mobiliteit en parkeren verandert er de komende jaren veel in de stad en dit heeft impact op inwoners, ondernemers en bezoekers. Mogelijk is er niet altijd op alle onderdelen steun vanuit de samenleving voor de mobiliteitstransitie en alle maatregelen die daaruit voortvloeien. Mensen kunnen weerstand en zorgen hebben, niet begrijpen waarom deze maatregelen noodzakelijk zijn voor de leefbaarheid en bereikbaarheid van Zwolle op langere termijn. Er kan sprake zijn van tegengestelde belangen. Dit kan ertoe leiden dat het draagvlak voor maatregelen verslechterd en/of tot vertraging van maatregelen leiden.
Beheersmaatregel: we werken met grote zorgvuldigheid aan de mobiliteitstransitie en alle maatregelen die daaruit voortvoeien. We communiceren tijdig en duidelijk en geven ook aan wanneer en op welke manier inwoners kunnen participeren. We hebben oog voor zorgen van inwoners, maar houden daarbij wel focus op het einddoel. En dat betekent dat er soms moeilijke keuzes gemaakt moeten worden.

2. Draagkracht van de stad
Bij alle fysieke maatregelen en projecten is een zorgvuldige planning van belang. We kunnen niet te veel tegelijk oppakken, omdat Zwolle anders onbereikbaar en onleefbaar wordt voor inwoners, ondernemers en bezoekers.  
Beheersmaatregel: we werken met een meerjarige hoofdlijnenplanning waarin we ook de projecten van Beheer en projecten uit de gebiedsontwikkelingen meenemen. Dit overzicht gebruiken we om de draagkracht van de stad te bewaken en regie te voeren op het systeemnetwerk van de stad. We updaten de planning jaarlijks met de Dynamische Mobiliteitsagenda en rapporteren dan over eventuele opvallende afwijkingen.

3. Onvoldoende financiële middelen voor behalen alle ambities/doelen
De opgaven voor Mobiliteit zijn groot de komende jaren en brengen hoge kosten met zich mee. Het is financieel niet haalbaar om alle prioritaire opgaven tegelijk op te pakken.
Beheersmaatregel: prioriteren, keuzes maken en temporiseren. Zoeken naar extra financieringsbronnen (subsidies etc.). Afgelopen jaar is de investeringskracht vergroot door de beschikbare middelen te kapitaliseren.

4. Capaciteitsproblemen
Het grote beroep dat op de ambtelijke organisatie wordt gedaan en de daarmee samenhangende schaarste aan capaciteit en specifieke deskundigheid (kwalitatief als kwantitatief) in een tijd met toch al een krappe arbeidsmarkt. Vooral in de civieltechnische uitvoering is er schaarste. Hierdoor worden maatregelen vertraagd en doelen mogelijk niet (tijdig) gerealiseerd.
Beheersmaatregel: prioriteren, keuzes maken en temporiseren. Tijdig afstemmen met andere afdelingen (bv. SI, SB).

Effecten stikstof

De realisatie van infrastructurele projecten leidt tot stikstofuitstoot. Dit kan leiden tot latere realisatie van de projecten en/of kostenverhogingen. Of dit het geval is, is sterk afhankelijk van de locatie en omvang van het project en kan pas na verdere uitwerking goed bepaald worden.