Voortgangsrapportage projecten

Voortgang betreft de afgelopen periode met peildatum   : 1 januari 2025
Bestuurlijke opdrachtgever   : Wethouder Spaans   

Project omschrijving

Inhoudelijke omschrijving van het project, doel en/of aanleiding, het beoogde projectresultaat en eventueel andere relevante context.

Programma omschrijving

Wij bevorderen dat Zwolle op termijn energieneutraal is en dragen zo bij aan de doelstellingen van het landelijk Klimaatakkoord: 50% reductie van CO2-uitstoot in 2030. Het landelijk Klimaatakkoord (in 2019 ondertekend door de VNG) vormt de basis voor de energietransitie in Zwolle.
We richten onze aanpak op de gebouwde omgeving en grootschalige energievoorzieningen.

De raad heeft het Ambitiedocument ‘Zwolle geeft je Energie’ en het ‘Plan van Aanpak Energietransitie 2018-2022 vastgesteld. Onze focus is de realisatie van klimaatneutraal Zwolle.  De nevenambities zijn dat in 2025:

• de CO2-uitstoot 25% lager is dan in 1990 (en maximaal 375 kton bedraagt)
• minimaal 25% energiebesparing is gerealiseerd, wat een verlaging van het energieverbruik van 1600TJ per jaar betekent
• 25% van de totale energievraag duurzaam opgewekt wordt (dat betekent vanaf dat moment per jaar 1200 TJ schone opwek).

Het programma is georganiseerd langs de clusters Warmteprogramma, Energiebesparing Wonen, Duurzame Werklocaties, het cluster Grootschalige Energievoorzieningen en Netcongestie.

Woningbouwproductie

In het programma Energietransitie worden geen woningen gerealiseerd. Wel zorgen wij voor de inbreng vanuit ons programma van kennis en expertise bij projecten waar woningbouw aan de orde is en zorgen we voor samenhang. Het streven naar energieneutraal Wonen moet een integraal onderdeel worden van de nieuwbouwplannen.

Financiën

Voor de uitvoering van het programma energietransitie hadden we in 2024 een budget gemeentelijke middelen ter beschikking van € 3,3 miljoen; € 1,2 miljoen structureel, € 1,5 miljoen incidenteel en € 6 ton ter aanvulling voor de verzwaring van netcongestie / Smart Energy Hubs. Daarnaast hebben we een CDOKE-subsidie ontvangen voor 2024 ter waarde van € 1,9 miljoen.
Dit programma-budget van 5,2 miljoen is ingezet voor bemensing van het totale programma en daarnaast voor de uitvoeringskosten van de basistaken. In 2024 zijn de middelen o.a. besteed voor de subsidiëring van de basisfinanciering lokale initiatieven, subsidiëring van de ondersteuning van het platform duurzaam Zwolle, communicatiekosten, het energieloket, het warmteprogramma en de bronnenstrategie, de ontwikkeling van het warmtenet in Holtenbroek/Aa-landen, het bedrijvenloket, subsidiëring voor het verduurzamen van bedrijventerreinen en de ontwikkeling van netcongestie. De beschikbare middelen worden elk jaar verdeeld op basis van het jaarlijks op te stellen jaarplan.
Naast de gemeentelijke middelen en de CDOKE subsidie hadden we het afgelopen jaar ook specifiek toegewezen rijksmiddelen (Specifieke Uitkering (SPUK)) tot onze beschikking zoals de ‘SPUK Lokale Aanpak Isolatie (NIP)’ en de ‘SPUK Energiearmoede’ die tezamen met geoormerkte eigen middelen wordt ingezet ten behoeve van Warm Thuis en Energiebesparing Wonen. Voor de ondersteuning van de Proeftuin Aardgasvrije Wijken (PAW Berkum) hebben we ook een rijkssubsidie ingezet. Deze rijksmiddelen lopen in 2025 ook door.
Om de doelen van 2024 te kunnen realiseren hebben we de nodige en vele inspanningen goed ingezet, zowel in tijd als in geld. We hebben een positieve jaarafsluiting weten te realiseren.

De afgelopen jaren hebben we gezien dat de energietransitie succesvol op stoom is gekomen, echter is de urgentie van een versnelde energietransitie landelijk toegenomen. Het afgelopen jaar heeft Zwolle besloten om te gaan versnellen op dat waar wij als Zwolle direct invloed op kunnen uitoefenen. Dit vraagt van ons een extra impuls in termen van plannen, rolneming, financiën en samenwerking met partners om de basistaken structureel te verankeren in de begroting voor de komende jaren. De uitwerking hiervan is tot stand gekomen in het Ambitiepakket 2025-2030, en heeft geleid tot 4 scenario’s, het zogeheten basispakket, noodzakelijk, een '+’pakket en een ++ pakket. Daarbij zijn keuzes gemaakt. De Raad heeft op 15 juli 2024 ingestemd met het scenario ‘noodzakelijk’. Dit betekent dat de incidentele middelen structureel zijn geworden, dat geeft de Energietransitie een stabiele basis om de uitvoering van haar werk voort te kunnen zetten en te versnellen. Vanuit het noodzakelijke pakket is de nadruk gelegd op het intensiveren van de opwek & infrastructurele transitie zoals netcongestie, grootschalig elektra, lokaal eigendom, en alternatieve duurzame bronnen en opslag maar ook de ontwikkeling van het warmtenet in HB/Aa-landen te versterken.

Programma Energietransitie

Ambitiepakket
Op 3 juni 2024 vond het raadsdebat plaats over het Ambitiepakket 2025-2030 (zie iBabs - Vergaderen met inhoud). Het Ambitiepakket heeft verschillende scenario’s over rolneming van de gemeente, financien en samenwerking met partners uiteen gezet. Dit pakket diende ter ondersteuning aan de afwegingen met betrekking tot de ambities op het gebied van klimaatneutraal Zwolle voor de PPN van 2025. De raad heeft op 15 juli 2024 ingestemd met het scenario ‘noodzakelijk’ (zie Agenda Zwolle - Raad Besluitvormingsronde Besluitvorming over Perspectiefnota). De volgende moties zijn hierbij aangenomen:

• Maak lokaal eigendom van windmolens in Haerst mogelijk
• Samen met vrijwillige verenigingen verduurzamen
• Extra investering bewonersinitiatieven
• Plan van aanpak voor bewonersinitatieven

Zwolse energiemonitor 2024

Fase van het project, wat hebben we het afgelopen half jaar gedaan, stand van zaken

We werken toe naar een vernieuwde Energiemonitor, welke de Raad actuelere informatie geeft over de voortgang ten opzichte van gestelde doelen. Deze ontwikkeling vraagt tijd. Niet alleen om het technisch te ontwikkelen, maar vooral om de juiste verbanden te leggen tussen inspanningen en effecten.
Wat gaan we het komend half jaar doen en wat zijn de belangrijkste mijlpalen op de langere termijn
De ontwikkeling stopt dan niet: in 2025 en ook daarna zullen we deze monitor verbeteren en verrijken met de gevraagde voorspellende informatie zodat het besluitvorming kan ondersteunen.

Netcongestie
De effecten van netcongestie worden steeds meer zichtbaar. Zo is er in Zwolle geen ruimte meer voor nieuwe of uitbreiding van grootverbruikersaansluitingen op het elektriciteitsnet, zowel op invoeding als op afname (dubbele netcongestie). Dit heeft grote gevolgen voor de Zwolse opgaven op het gebied van energietransitie, werken, mobiliteit. Vooralsnog geeft de netwerkbeheerder aan dat de plannen voor nieuwbouw van woningen door kan gaan in Zwolle. Om de effecten van netcongestie zoveel mogelijk te beperken en voor te sorteren op de groeiprognoses werken we langs 3 sporen:

1. Verzwaren: we werken intensief samen met Enexis en Tennet aan het verzwaren van het elektriciteitsnetwerk op zowel laagspannings-, middenspannings- als hoogspanningsnetvlak;
2. Verdelen: Netwerkbeheerders verdelen de stroom conform nieuwe richtlijnen (maatschappelijk prioriteren) van de ACM die van kracht zijn. In overleg met de netwerkbeheerders bepalen we de volgorde van de buurtaanpak netcongestie waarmee het aanwezige laagspanningsnetwerk in de 77 Zwolse buurten fasegewijs wordt verzwaard;
3. Verslimmen: We zetten in op het slimmer gebruik maken van bestaande capaciteit op het elektriciteitsnetwerk door middels van de ontwikkeling van smart energy hubs.

Warmteprogramma aardgasvrij

Fase van het project, wat hebben we het afgelopen half jaar gedaan, stand van zaken

Afgelopen half jaar is gewerkt aan de de basis van het warmteprogramma, de Zwolse Warmtestrategie. Deze is ook besproken met Het platform Duurzaam Zwolle (een onderkoepel voor de duurzame bewonersinitiatieven). Daarnaast is ook inhoudelijk gewerkt aan de verschillende bouwstenen Bronnenstrategie (in een werksessie met platform Duurzaam Zwolle besproken), Infrastructuur en Netcongestie, Samenwerking met de stad, Kader Warmteplannen (in een werksessie met platform Duurzaam Zwolle besproken) en het Isolatie en Besparing.
Verder is er een start gemaakt met de Plan-Milieueffectrapportage door de huidige situatie en autonome ontwikkelingen HSAO te bepalen.

Wat gaan we het komend half jaar doen en wat zijn de belangrijkste mijlpalen op de langere termijn

Komend half jaar gaan we de leesbaarheid van het warmteprogramma vergroten een door logische opbouw en een leeswijzer waarin duidelijker wordt wat al is vastgesteld, wat er nog ligt ter besluitvorming en wat we kunnen verwachten in de aanloop naar warmtetransitiekaart en uitvoeringsagenda.
De Zwolse Warmtestrategie zal in februari ter vaststelling worden aangeboden aan het college en voor wensen en bedenkingen aan de Raad worden aangeboden voor wensen en bedenkingen. Er ligt een inhoudelijke koppeling tussen de bronnenstrategie, de warmtetransitiekaart en de MER. Deze onderdelen worden de loop van de eerste helft van 2025 opgeleverd dat betekent dat de MER rapportage in de tweede helft van 2025 kan worden opgeleverd.
Verder is de planning om de bouwstenen Bronnenstrategie, Kader Warmteplannen, Isolatie en besparing, Infrastructuur en netcongestie te laten vaststellen vóór de zomer.

Warm thuis

Fase van het project, wat hebben we het afgelopen half jaar gedaan, stand van zaken

In 2024 zijn 4.000 huishoudens aangeschreven over Warm Thuis. Daarnaast hebben we een klanttevredendheidsonderzoek gehouden. Deelnemers gaven Warm Thuis gemiddeld een 8,6! Ook is dmv diepte interviews een klantreisonderzoek gehouden. Dit leverde veel nuttige informatiepunten op over het verbeteren van de dienstverlening. Momenteel zijn zo’n 50 vrijwillige energiecoaches actief. Via Blauwvinger energie zijn in 2024 twee nieuwe opleidingsrondes gestart, die zo’n 20 extra coaches moeten opleveren. Er zijn herhaalbezoeken gepland voor de energiecoaches, die na de winter 2025 met een aantal deelnemers evalueren hoeveel de energierekening omlaag is gegaan.
Samen met inwoners, leden van de klankbordgroep Burgerberaad en alle partners werken we aan een plan om Warm Thuis vast onderdeel te maken van het Zwolse isolatiebeleid.

Resultaten in 2024

Wat gaan we het komend half jaar doen en wat zijn de belangrijkste mijlpalen op de langere termijn

• We breiden de werving uit met meer on- en offline communiciatie

• We schrijven de nog resterende 2000 huishoudens aan vanuit het Energietoeslag bestand

• We werken aan een plan om Warm Thuis vast onderdeel te maken van het Zwolse Isolatieprogramma.

Energiebesparing wonen

Fase van het project, wat hebben we het afgelopen half jaar gedaan, stand van zaken

• Het advies VvE-aanpak is opgeleverd, de vervolgaanpak wordt vormgegeven.   

• De livegang van de subsidieregeling VvE’s is gereed, subsidie kan aangevraagd worden.  

• Inwoners die in aanmerking komen voor de VvE-regeling worden binnenkort geïnformeerd.   

• Er is continue aandacht voor woningisolatie en de subsidie die daarvoor beschikbaar is via de gemeente (NIP) in communicatie en op informatieavonden.

• De bouwsteen Isolatie & Besparing en Samenwerking met de stad als onderdeel van Warmteprogramma zijn in ontwikkeling. Daarin wordt ook een voorstel gedaan voor de voortgang van Warm Thuis (Q1).  

• We hebben input opgehaald n.a.v. de Motie Wegnemen belemmeringen bij verduurzaming, via Social-Media, Platform Duurzaam Zwolle en het Energieloket.  

• Er is een flyer op maat per woningtype verstuurd eind oktober voor de isolatie-actie in Holtenbroek en Aa-landen en een win-actie georganiseerd door de lokale initiatieven.

Wat gaan we het komend half jaar doen en wat zijn de belangrijkste mijlpalen op de langere termijn

• Afronden van de bouwsteen Isolatie & besparing (beleid), met daarin  

• de Zwolse aanpak voor isolatie stadsbreed en ondersteuning van doelgroepen;
• de intensivering van deze aanpak in prioritaire gebieden;  
• versterking van samenhang tussen verschillende aanpakken en doelgroepen (o.a. Warm Thuis en Subsidieregeling Woningisolatie).

• We gaan verder met de VvE-aanpak met een nieuw actie-onderzoek (Holtenbroek);

• Verdere ondersteuning en opzetten van nieuwe collectieve inkoopacties die het “samen doen” onder inwoners extra stimuleren;

• Opzetten van meer ondersteuningsmogelijkheden voor inwoners, zoals een mobiel informatiepunt, energie-advies voor groepen inwoners en financieel advies/ mogelijkheid tot voorschieten van subsidie;
• Verbeteren van bekendheid van het Energieloket voor inwoners, waar door inwoners gratis en onafhankelijk advies worden gevraagd rondom verduurzaming en isolatiemaatregelen;  
• Invulling geven aan verschillende adviezen van het Burgerberaad die in de bouwsteen zijn meegenomen.

Platform duurzaam Zwolle

Fase van het project, wat hebben we het afgelopen half jaar gedaan, stand van zaken

Sinds januari 2024 voert het Platform activiteiten uit. Een greep daaruit:

• Maandelijks wordt de digitale ‘Postduif’ verstuurd naar 53 verschillende mailadressen (leden en andere stakeholders). Zij verspreiden de nieuwsbrief verder naar eigen achterban. De nieuwsbrief wordt o.a. gebruikt om nieuwe energiecoaches en groencoaches te werven, wijkinitiatieven te informeren over de collectieve inkoopacties en het delen van best practices zoals het proces achter de Groene Renovatie in Assendorp.
• Maandelijks worden fysieke bijeenkomsten georganiseerd voor leden. Hier staan het delen van kennis, ontdekken van ondersteuningsvragen en het gezamenlijk oplossen centraal. Kenniscafés en werkgroepbijeenkomsten worden met elkaar afgewisseld. De inhoud van beide soorten bijeenkomsten wordt gevuld vanuit de behoeften van de bewonersinitiatieven.
• Een inventarisatie bij bewonersinitiatieven van de al opgebouwde kennis en ervaring enerzijds en kennis- en ontwikkelbehoefte anderzijds. Vraag en aanbod worden bij elkaar gebracht door de kennisagenda tot uitvoering te brengen, werkgroepen te ondersteunen en maatwerk toe te passen;

Op de website van Platform Duurzaam Zwolle is de ‘toolbox’ te vinden, waarop ze kennis delen en activiteiten plaatsen van leden met onder andere communicatiemateriaal, draaiboeken en uitgewerkte begrotingen om slim van elkaar af te kunnen kijken:  https://platformduurzaamzwolle.nl/toolbox. Een mooi voorbeeld is de Praatplaat ‘waar staan we’: https://platformduurzaamzwolle.nl/engine/download/blob/gebiedsplatform/69870/2024/45/waar_staan_wij_PDZ_def.pdf?app=gebiedsplatform&class=9096&id=13676&field=69870, dat initiatieven helpt om het gesprek aangaan over "hoe het gaat" binnen het initiatief? Hoe is onze organisatie? Hoe gaat het met de financiën? Hoe loopt communicatie? De steekwoorden op de praatplaat helpen om samen een compleet beeld te krijgen van het initiatief. Het structureert het gesprek en zorgt dat de belangrijkste onderwerpen allemaal worden behandeld.

Wat gaan we het komend half jaar doen en wat zijn de belangrijkste mijlpalen op de langere termijn

Tijdens Algemene Leden Vergadering van 6 november 2024 heeft de formele oprichting en de vaststelling van de statuten plaatsgevonden.  De volgende stap in de formalisering is het werven en aanstellen van nieuwe bestuursleden, het ontwerpen van een strategisch jaarplan voor 2025 en het vastleggen van procedures en werkwijzen ten behoeve van transparantie. Voor de gemeentelijke bijdrage is half december 2024 voor de 1^e jaarschijf een subsidie verstrekt. De werkzaamheden zijn in overeenstemming met het ‘Organisatieplan Platform Duurzaam Zwolle’.

Berkum

Fase van het project, wat hebben we het afgelopen half jaar gedaan, stand van zaken

Met de projectgroep warmteplan, bestaande uit een aantal bewoners, hebben we de (technische) inhoud voor warmteplan verzameld.
Daarnaast hebben we een planning en plan van aanpak voor 2025 gemaakt. Waarin is opgenomen hoe we in 2025 tot een warmteplan gaan komen, op welke momenten we hoe communiceren en welke informatie op welke manier verzameld wordt. Ook heeft BEN een versnellingsaanpak voor 2025 opgesteld met als doel om in 2025 350 slecht geïsoleerde woningen te bereiken.
Maar bovenal zijn we afgelopen halfjaar zichtbaar geweest in de wijk. Ruim 80% van het maatschappelijk vastgoed is gesproken over de ontzorgingsaanpak van de provincie en een groot deel doet hier al aan mee. Daarnaast zijn er allerlei acties geweest, zoals bakfietsacties door de straten, om inwoners te informeren en stimuleren te verduurzamen.

Wat gaan we het komend half jaar doen en wat zijn de belangrijkste mijlpalen op de langere termijn

Komend halfjaar staat in het teken van de versnellingsaanpak op isolatie en het warmteplan. Hiervoor werken we de komende maanden met de projectgroep en andere betrokkenen aan een concept warmteplan. Ook organiseren we in mei een bijeenkomst voor de wijk om input van bewoners, ondernemers en andere betrokkenen op te halen.

Daarnaast krijgt de versnellingsaanpak op isolatie vorm. Dit gebeurt op verschillende manieren, maar vooral door gerichter bij bepaalde huizen langs te gaan en inwoners extra te stimuleren en ontzorgen als het gaat om het isoleren van de woning.

Duurzame werklocaties

Fase van het project, wat hebben we het afgelopen half jaar gedaan, stand van zaken

• Jaarplanning clusters werklocaties, opwek en netcongestie samenvoegen & scope bepalen.
• Verkenning opstarten SEH Voorst met werkgroep energie.
• Aansluiten 8 nieuwe bedrijven op SEH Hessenpoort.

• Start gemaakt met datagedreven werken werklocaties, infrastructuur en maatschappelijke instellingen.

• Energiemonitor (incl. werklocaties).

• Stantec heeft onderzoek gedaan naar kansrijke locaties (inzet op grootverbruikers).
• Opzetten samenwerking bedrijventerrein Marslanden in werkgroep energie voor energietransitie. Onderwerpen zijn SEH, logistiek laden en warmte/ koude opslag

Wat gaan we het komend half jaar doen en wat zijn de belangrijkste mijlpalen op de langere termijn

• Voorstel overdracht SEH Hessepoort naar Coöperatie en bestedingen rol gemeente in de verdere ontwikkeling smart energy hub Zwolle Noord
• Uitwerken programmatische aanpak 2025 – 2030
• Vaststellen beleidskader logistiek lader
• Opzetten communicatiestrategie werklocaties inclusief website energietransitie
• Uitwerken aanpak ondersteuning maatschappelijke voorzieningen met een vrijwillig bestuur
• Uitwerken energiemonitor 2.0, voor werklocaties.
• Organiseren sprintsessie energie transitie bedrijventerrein OVB.

Grootschalige Energievoorzieningen

Fase van het project, wat hebben we het afgelopen half jaar gedaan, stand van zaken

Tolhuislanden
De afspraken tussen gemeente en de gebiedscoöperatie Tolhuislanden zijn definitief.  
De ontwerpvergunning is verleend aan de gebiedscoöperatie Tolhuislanden.
Haerst
Er is een onafhankelijke projectleider voor 2 samenwerkende gemeenten.
Opstarten verkenning mogelijkheid samenwerken afzonderlijke initiatieven om te komen tot 1 gezamenlijk gebiedsinitiatief.
Lokaal eigendom
Beleidskader lokaal eigendom vastgesteld door gemeenteraad.  
Afspraak gemaakt binnen ZSDZ verband om beleidskaders lokaal eigendom te harmoniseren.  
Windmolen Hessenpoort
Het poortje voor vergunningsaanvraag bij provincie staat open. Op dit moment zicht op 1 vergunningsaanvraag van WDOD.  
Groen gasfabriek
De gemeenteraad heeft een rondetafelgesprek gevoerd over de groengas installatie.
Wat gaan we het komend half jaar doen en wat zijn de belangrijkste mijlpalen op de langere termijn
Tolhuislanden
Verkenning mogelijkheid nieuwe lening of aandeelhouderschap gemeente in het project.  
Haerst
Opzetten projectgroep samen met provincie voor windgebied Genne, Holten en Haerst.
Begeleiden verdere samenwerking gezamenlijke initiatieven.
Lokaal eigendom
Harmoniseren beleid lokaal eigendom in ZSDZ verband.
Energievisie gemeente
Uitgewerkt plan van aanpak voor de energievisie. Dan kan een bureau worden ingehuurd dit proces.  
Groengas installatie
Vaststellen principe besluit ontwikkeling groengas fabriek.
Opstarten uitgangspunten en randvoorwaarden concessie.
Uitwerken cluster 2025-2030
De clusterdoelen voor 2025-2030 worden uitgewerkt.
Cluster windenergie Hessenpoort
Na beoordeling initiatief door provincie starten met uitwerking initiatief.  

Holtenbroek / Aa-landen

Fase van het project, wat hebben we het afgelopen half jaar gedaan, stand van zaken

• Uitwerking op hoofdlijnen haalbaarheid grootschalig warmtenet Zwolle-Noord in samenwerking met corporaties
• Opstellen concept warmteplannen
• Verkennen partners voor mogelijke taken binnen warmtebedrijf
• Oprichting warmtebedrijf

• Er is een extra Omgevingsmanager aangetrokken om in samenwerking met de wijk aan het eerste warmte-eiland te werken.  

Wat gaan we het komend half jaar doen en wat zijn de belangrijkste mijlpalen op de langere termijn

• Detail-uitwerking eerste warmte-eiland (technisch / financieel)
• Verdiepende studie naar warmtebronnen voor warmtenet Zwolle Noord
• Toewerken naar overeenkomst met afnemers in de wijk voor afname warmte eerste warmte-eiland
• Verzamelen aanvullende warmte-afzet voor eerste warmte-eiland
• Inrichting warmtebedrijf besluitvorming in college en raad
• Aannemen kwartiermaker warmtebedrijf
• Komen tot een definitieve besluitvorming eerste warmte-eiland

Dieze

In november is de raad geinformeerd over Dieze (Hogenkamp kiest) en Assendorp (Sallandsweide) met een raadsbrief bij de begroting.

Het Wijbedrijf  werkt met de bewoners en eigenaren de scenario’s voor verduurzaming en verbetering van de leefomgeving verder uit, met het geld dat de raad beschikbaar heeft gesteld. Ons college komt bij de PPN met een voorstel voor meerjarige financiering van het proces en capaciteit hiervoor.

Vijftig tinten groen Assendorp is een stichting aan het oprichten voor het warmteschap voor de Sallandsweide. Deze stichting gaat een lening aanvragen bij het warmtefonds voor de ontwikkelfase van het warmtenet. Met de subsidie van de gemeente Zwolle, dat de raad beschikbaar heeft gesteld bij de PPN, kan de stichting deze aanvraag doen. Als de lening rond is, start de ontwikkelfase. Deze fase duurt ongeveer anderhalf jaar en resulteert in een definitief ontwerp en voorstel voor financiering en governance van het warmtenet (financial close), inclusief meekoppelkansen.

Risicografiek

Op het programma niveau en op project niveau analyseren we periodiek zorgvuldig de risico’s en zorgen we voor de beheersing van deze risico’s. Hieronder is de risicografiek op programma niveau weergegeven, het totaal overzicht van alle clusters welke een beeld geeft van de verschuivingen ten opzichte van de vorige VP. Vervolgens zijn de 8 belangrijkste risico’s van de energietransitie beschreven.

Energie:

 
Peildatum 1 juli 2024                                                                 Peildatum 1 januari 2025

Toelichting risicotabel

Het weergegeven risicoprofiel is een momentopname omdat het risicoprofiel van de opgaves voortdurend in beweging is. Wanneer we de bollengrafieken van de vorige VP en deze VP vergelijken vallen een aantal dingen op:

• Het aantal risico’s dat direct actie vereist (de rode bollen) is toegenomen, een weerspiegeling van de urgentie in klimaatbeleid. De toename zien we met name bij opwek en infra door de urgentie van Netcongestie en voor Grootschalige Energievoorzieningen. Daarnaast zien we ook een toename ontstaan in de wijken zoals Assendorp en Holtenbroek / Aa-landen door de uitdagende samenwerking met woningcorporaties. Onze invloed is over het algemeen beperkt door de stimulerende rol die wij als Gemeente hebben vanuit onze clusters. We blijven daardoor grotendeels afhankelijk van de samenwerking met marktpartijen en instellingen maar wij proberen zoveel mogelijk te stimuleren, te adviseren en naar oplossingen te zoeken om onze doelen te bereiken. In de energietransitie draait het ook om bewustwording. Voor elk risico zijn de benodigde acties bepaalt en worden deze frequent geanalyseerd.
• Het aantal risico’s dat actie vereist (oranje) is toegenomen. Naarmate de voortgang vordert zien we dat de belangen vanuit marktpartijen, instellingen en de Gemeente groter worden en nemen de risico’s ook toe. Daarnaast brengt de ontwikkeling van netcongestie extra risico’s met zich mee. Dit zien we ook bij Holtenbroek / Aa-landen door de mate van invloed die de woningcorporaties hebben op de haalbaarheid. We hebben wel een goed beeld over waar we wel invloed op hebben en hebben de daarvoor benodigde acties en verantwoordelijkheden bepaalt om zodoende beheerst te werk te gaan.

Toelichting op de grootste risico’s

Algemeen

De werkdruk is hoog
Het programma Energiestransitie is groeiende en de doelen die gesteld zijn om onze ambitie te behalen zijn uitdagend. Met name op het gebied van Opwek & Infrastructuur neemt de urgentie en intensiteit toe. De werkpaketten breiden uit en de rolneming van ons als Gemeente speelt een grote rol op de werkdruk van het programmateam. Om onze doelen te behalen zijn wij grotendeels afhankelijk van samenwerkingspartners zoals marktpartijen, instellingen en onze inwoners. Door de uitbreiding, invloed van samenwerkingspartners op de voortgang en toenemende urgentie worden de werkpaketten binnen het programma te groot en de snelheid van uitvoering van het werk vertraagt. Het behalen van de gestelde doelen met dezelfde capaciteit wordt daardoor nog uitdagender.
Beheersmaatregel:

• Capaciteitsramingen op basis van de gemaakte jaarplannen (en werkdruk) frequenter evalueren, en hierbij vooruitkijken.
• Extra capaciteit en financiële dekking tijdig organiseren.
• Rolneming Gemeente duidelijk definiëren en benoemen in samenwerkingsverband.

Energie

• Energiebesparen Wonen

Er is meer nodig koopwoningeigenaren te bereiken
Het lijkt lastiger dan gedacht om eigenaren van koopwoningen te bereiken voor Warm Thuis en de gemeentelijke subsdie Woningisolatie. We zien dat huishoudens afhaken door zaken als het digitale aanvraagformulier, de bekendheid van de regeling zelf, niet weten waar te beginnen of financiering aan te vragen. Ook zien we inwoners die bij elke stap bij de hand genomen moeten worden. Dit kost veel capaciteit. Bij Warm Thuis zijn nu 155 koopwoningen aangemeld, maar niet iedereen vraagt ook gratis grote maatregelen aan. Het doel van  Warm Thuis is het verduurzamen van 175 woningen. Bij de gemeentelijke subsidie voor Woningisolatie staat het aantal verstrekkingen nu op ruim 200. We zijn daarmee wel op koers de originele doelstelling te bereiken (686 woningen eind 2026), maar inmiddels is veel meer geld beschikbaar gekomen door verhogingen van de SpUk en tranche 2. De aanpak moet daarom worden geïntensiveerd, passend bij de nieuwe beschikbare budgetten en daaraan gekoppelde doelstellingen t/m 2030. Ook is meer ondersteuning en communicatie richting VvE’s nodig. Er hebben nog geen VvE’s van de subsidie gebruik gemaakt.
Beheersmaatregel:

• Communicatiecampagne intensiveren, deze blijven herhalen en ondersteunen met bijeenkomsten;
• Koopwoningeigenaren binnen de doelgroep aanschrijven, persoonlijk bezoeken en ervaringsverhalen van deelnemers delen;
• Extra hulp bij aanmelding organiseren, vanuit sociale ondersteuning;
• Mogelijkheid onderzoeken voor uitbreiding van de doelgroep woningeigenaren Warm Thuis, van 130% naar 150%  sociaal minimum;
• Uitbreiden doelgroep subsidie Woningisolatie, zodat meer eigenaren in aanmerking komen;
• Opzetten communicatie en vervolgstappen richting hulporganisatie voor VvE’s;
• Extra capaciteit inzet op communicatie en projectbegeleiding;
• We reserveren geld voor terugbetaling aan het Rijk, mochten doelstellingen niet gehaald worden.

• Grootschalige energievoorzieningen / verduurzamen werklocaties

Verschillende windinitiatieven Haerst
De provincie is nu bevoegd gezag om straks vergunning voor de windmolens af te geven. Wind initiatieven kunnen zich tot april 2025 melden bij de provincie, waarna de provincie de initiatieven zal beoordelen en het beste beoordeelde initiatief zal verder mogen met de ontwikkeling van het initiatief. De eerste beoordeling zal plaatsvinden op ruimtelijke gronden. In de tweede fase van de beoordeling zal de provincie ook kijken het aspect lokaal eigendom. Als gemeente Zwolle hechten we veel waarde aan lokaal eigendom. In ons beleidskader lokaal eigendom hebben we verankert hoe lokaal eigendom ingericht kan worden. Een goed participatieproces in en met het gebied is essentieel voor het slagen van een windproject.
Beheersmaatregel:

• Intensivering van de samenwerking met inwoners/ initiatieven door vanuit de Gemeente Zwolle en Zwartewaterland een onafhankelijk begeleider aan te stellen.
• Als overheden Zwolle, Zwartewaterland en provincie gezamenlijke projectgroep instellen voor windgebied Genne, Holten en Haerst.

Netcongestie kan verlammend werken
Bedrijven ondernemen weinig tot geen initiatief doordat de beschikbaarheid van energie nog voldoende is om bedrijven te voorzien en de negatieve publiciteit rondom netcongestie ervoor zorgt dat de noodzaak voor verduurzaming, uitbreiding of andere oplossingen nog niet hoog genoeg is om met energiebesparing aan de slag te gaan. Gesprekken verlopen daardoor moeizaam en de uitdaging blijft. Door deze ontwikkeling blijft het netwerk overbelast en verloopt de energietransitie moeizaam. 
Beheersmaatregel:

• Wet- en regelgeving dient aangescherpt te worden. 
• Samenwerking met Omgevingsdienst intensiveren en blijven inzetten op energie besparende maatregelen.
• Urgentie voor netcongestie benadrukken.
• Samenwerken aan slimme oplossingen, zoals de Smart Energy Hub.

• Netcongestie

Verschillende belangen tussen de netbeheerder en de Gemeente Zwolle in deze fase
Voor de inwoners en economie van Zwolle is het van belang om onze energie-netwerken toekomstbestendig te maken. Dat is nodig om te kunnen verduurzamen en alle woningen, bedrijven en bouwlocaties nu en in de toekomst aan te kunnen (blijven) sluiten. Voor de uitbreiding en verzwaring van het elektriciteitsnet, en de aansluitingen daarop te verzorgen is de netbeheerder verantwoordelijk. De opgave is groot en urgent waardoor het realiseren van de uitbreiding en verzwaring van het netwerk versneld dient te worden. Dat kan alleen door samen te werken en de prioriteit hoog te houden. Door verschillende belangen treedt er vertraging op in de uitbreiding van het net en daarmee komt het behalen van onze doelstelling in het gedrang.
Beheersmaatregel:

• In beeld brengen waar de wederzijdse afhankelijkheden zijn om zo efficiënt mogelijk de beschikbare capaciteit van de netbeheerder te benutten.
• Ontwikkelen van een samenwerkingsovereenkomst.
• Urgentie en impact benadrukken.

Beperkte capaciteit beschikbaar bij de netbeheerder
Om de realisatie van de uitbreiding en verzwaring van het netwerk mogelijk te maken is versnelling nodig. Dit brengt extra inspanningsverplichtingen met zich mee. Standaardisatie van processen bij netbeheerders en beperkte capaciteit om activiteiten uit te voeren die buiten de wettelijke verplichtingen van de netwerkbeheerder vallen zorgen voor vertraging in de uitvoering en beïnvloed de ruimtelijke kwaliteit.
Beheersmaatregel:

• Onderzoeken of het mogelijk is extra in te zetten op begeleiding om activiteiten die buiten de wettelijke verplichtingen van netbeheerder vallen op te pakken.

• Holtenbroek/Aa-landen

Tekort of niet beschikbaar hebben van kleinschalige duurzame bronnen
Voor de haalbaarheid van een diepe geothermiebron zijn er minimaal 4000 woningaansluitingen nodig. Dit brengt een grote uitdaging met zich mee. Door de grote afhankelijkheid van samenwerkingspartners in de ontwikkeling van een grootschalig warmtenet kan deze potentiële warmtebron wegvallen. Op basis van onderzoek blijkt dat er beperkte alternatieve warmtebronnen beschikbaar zijn in Zwolle. Dit kan betekenen dat hetzelfde aantal woningen met minder energie gevoed kan worden en we dienen in te zetten op de ontwikkeling van kleinschalige warmtenetten en versneld isoleren van woningen naar een hogere isolatiegraad. Het (tijdig) behalen van onze ambitie komt hierdoor in het gedrang.  
Beheersmaatregel:

• Onderzoek naar mogelijke alternatieve beschikbare bronnen aan de hand van de ontwikkeling bronnenstrategie.
• Organiseren van een hogere isolatiegraad bij woningen.

Het elektriciteitsnet kan geen alternatieve warmtebronnen aan
De warmtetransitie in de gebouwde omgeving kan (afhankelijk van de in te zetten warmtebronnen) zorgen voor een toename in de netbelasting. Er kunnen storingen ontstaan en afhankelijk van welk type warmtebron wordt ingezet is de impact op het elektriciteitsnet verschillend. Bij verwarming door een warmtenet of gasketel ontstaan de minste knelpunten. Bij maximale elektrificatie op het laagspanningsnetwerk in buurten ontstaan de meeste knelpunten. Het is daarom van belang dat de ontwikkeling en aanleg van een grootschalig/kleinschalige warmtenet(ten) doorgang vindt. Tegelijkertijd is de warmtetransitie voor netbeheerders complex.
Beheersmaatregel:

• Onderzoek naar warmtebronnen die op een zo hoog mogelijk spanningsniveau kunnen functioneren.
• Onderzoeken of er beschikbare warmtebronnen zijn die minder impact hebben op het elektriciteitsnet.
• Onderzoeken naar netcongestie verzachter.
• De samenwerking met Tennet en Enexis als ook regionaal intensiveren.

• Dieze

Collectieve kansen in het gebied worden mogelijk niet benut
De financiering van het initiatief Dieze is niet gewaarborgd voor de komende jaren. Er is incidenteel procesgeld beschikbaar wat betekent dat de continuïteit van Gemeentelijke capaciteit onzeker is. Door de onzekerheid weten woningeigenaren niet goed waar ze aan toe zijn. Zij pakken daardoor mogelijk zelf initiatief waardoor collectieve kansen in het gebied mogelijk niet benut worden. Het behalen van onze ambitie is hierdoor onzeker.  
Beheersmaatregel:

• Plan opstellen om langjarig aan het initiatief te committeren.