Voortgangsrapportage projecten

Voortgang betreft de afgelopen periode met peildatum   : 1 januari 2025
Bestuurlijke opdrachtgever   : Gerdien Rots   

Project omschrijving

De Spoorzone wordt een nieuw stuk stad dat samen met de oude binnenstad en de Nieuwe Veemarkt het nieuwe centrumgebied definieert. En waar het landschap van de IJssel voelbaar en bereikbaar is. Een innovatiedistrict en creatieve broedplaats waar bedrijfsleven, onderwijs en overheden samenwerken en de Regio Zwolle zich landelijk profileert. Met de toevoeging van 3 à 4 duizend woningen en voorzieningen wordt een nieuw woon- en leefklimaat gemaakt. Bouwen in een groen/blauwe openbare ruimte waarbij klimaatadaptie hoog in vaandel staat. Door reuring, kunst en autoluwe gebieden is het goed wonen en verblijven. Het nieuwe OV stimuleert de ontwikkeling van het gebied. Met het groenste station van Nederland, dat landelijk het 2e knooppunt is.

Onderliggende vastgestelde kaders voor de gebiedsontwikkeling Spoorzone zijn:
Het Ontwikkelperspectief Stationsgebied (vastgesteld door de raad op 30 oktober 2017)
Ontwikkelkader Spoorzone Zwolle (vastgesteld door de raad op 26 oktober 2020)
Aanpak Integrale Gebiedsontwikkeling Spoorzone (vastgesteld door het college op 17 oktober 2023)
Mobiliteitsbeleid Spoorzone (vastgesteld door de raad op 17 juni 2024)
Visie Openbare Ruimte Spoorzone (vastgesteld door de raad op 16 december 2024)

De nota van uitgangspunten voor verdere uitwerking van de deelgebieden:
NvU NS-gebied (vastgesteld door de raad op 7 februari 2022)
Gewijzigde vaststelling bestemmingsplan Spoorzone – District Z, Werkplaatsen en Lurelui (vastgesteld door de raad op
16 dec 2024)
NvU Hanzekwartier (vastgesteld door de raad op 19 december 2022)
NvU Willemskwartier (vastgesteld door de raad op 19 februari 2023)

Investeringsvoorstel gebiedsontwikkeling Spoorzone (vastgesteld door de raad op 8 mei 2023)

Woningbouwproductie

De woningbouw en daarmee de gebiedsontwikkeling in de Spoorzone blijft onder druk staan. Naar verwachting zal deze productie hoger worden dan oorspronkelijk aangegeven (bij de aanvraag voor de Woningbouwimpuls subsidie). De eerste start bouw is nu voorzien in Q3 2025 met het Gildenhof. Een verdere toelichting over stand van zaken en mogelijke interventies wordt bij de deelgebieden gegeven.

Financiën

Er zijn twee investeringsstromen: het investeringsbesluit voor het station en stationsomgeving, en de investeringen benodigd voor de gebiedsontwikkeling (met name aan de zuidzijde voor het station).
Het investeringsbesluit voor het station en stationsomgeving betrof in totaal € 136,5 mln. Hiervan is 1 project in 2025 nog in uitvoering, nl. de aanleg van de passerelle.
Voor de investeringen voor de gebiedsontwikkeling is € 84 miljoen beschikbaar, door subsidies van rijk, provincie, eerder besloten gemeentelijke investeringen en in convenanten opgenomen bijdragen van ontwikkelaars. Een raadsbesluit voor de concrete besteding van deze gelden is vastgesteld in mei 2023.
Aanvullend volgt nog een investeringsbudget van circa € 60 miljoen euro, op basis van de MIRT-afspraken 2022 over een set aan gebieds- en stationsmaatregelen. De helft daarvan komt van het rijk. Voor circa € 30 miljoen is nog aanvullende (co) financiering nodig. Nadere informatie is uitgewerkt in de strategische investeringsagenda en begin 2025 wordt een investeringsvoorstel voor de Spoorzone aan de raad aangeboden.
Het totale financiële eindbeeld voor de Passerelle wordt eveneens begin 2025 aan de raad aangeboden middels een raadsbrief.  

Fase van het project, wat hebben we het afgelopen half jaar gedaan, stand van zaken?

De aandacht in het programma Spoorzone en daarmee ook in de Voortgangsrapportage is, zoals eerder aangegeven, verschoven. Van stationsvernieuwing naar integrale gebiedsontwikkeling aan met name de zuidzijde van het station.
Met drie hoofdonderdelen: volgende fase stationsvernieuwing, de doorontwikkeling van het Innovatiedistrict en de overgang in de gebiedsontwikkeling van de definitiefase naar de ontwikkel- en realisatiefase.

1. Volgende fase stationsvernieuwing
   

Om te zorgen dat het OV-knooppunt toekomstbestendig is en optimaal functioneert bij verdere groei van het aantal reizigers, is nog een aantal stappen te zetten.

• Een kwalitatief verbeterde entree van het station aan de noordzijde.
• Kappen op de perrons om de reizigers van en naar de regio een comfortabel verblijf te geven tijdens hun overstap.
• Een definitieve entree aan de zuidzijde met een nieuw stationsplein, een definitieve P&R – voorziening, kiss & ride-plekken (voor kort parkeren) en een fietsparkeerstalling.
• Definitieve (parkeer)oplossingen om deelmobiliteit te stimuleren en zo de keuze voor duurzaam vervoer makkelijker en aantrekkelijker te maken voor iedereen die hier werkt, studeert, woont of op bezoek is.

Voor de Passerelle stond het laatste kwartaal van 2024 in het teken van afronding van de onderbouw. Vanaf februari 2025 zal gestart worden met de bovenbouw en inrichting van de Passerelle en naar verwachting is deze bouw rond de zomer van 2025 gereed. Na de zomervakantie zal een gepaste opening georganiseerd worden om deze belangrijke stap te markeren. Hierbij maken we van de gelegenheid gebruik om Zwolse en Spoorzone thema’s als duurzaamheid en verbinding onder de aandacht te brengen.  
Het werk rond de verbouwing van de fietsenstalling Westerlaan is door ProRail gegund aan een aannemer, die in het eerste en tweede kwartaal van 2025 de werkzaamheden zal uitvoeren en afronden.
Voor de Noordentree heeft een succesvolle aanbesteding plaatsgevonden met een competitie voor architecten en ingenieursbureau. In februari 2025 zal het winnend ontwerp worden toegelicht aan bestuurders en pers tijdens een starthandeling. Ook zal de stad dan worden geïnformeerd tijdens een Spoorcafé.
Zuidentree en fietsenstalling Zuid: In de stuurgroep stationsprojecten is een besluit genomen over de voorkeurslocatie van een stalling in District Z. Dit gebied is door NS niet meegenomen in de tender van het Spoorkwartier en derhalve is er nog geen duidelijkheid over de ontwikkelplannen op deze locatie. Komende periode zal in het teken staan van de strategie hoe hier verder mee te gaan, inclusief financiering voor de gewenste stalling aan de Zuidzijde.

2. Het Innovatiedistrict

Het Innovatiedistrict Zwolle [IDZ] is voor de stad en de Regio Zwolle een belangrijke omgeving om ambities rond
maakindustrie, creatieve industrie, ICT, E-Commerce, klimaatadaptatie en smart sustainable living te realiseren.
Hier liggen grote kansen om het regionale innovatie ecosysteem te versterken.

De stichting Innovatiedistrict Spoorzone (SIZ) en gemeente (zowel programma Spoorzone als beleidsteam Economie) hebben afgesproken om de ambities op het gebied van Economie in de Spoorzone (incl. onderwijs en cultuur) vast te leggen in een beleidsdocument. Met behulp van een extern adviesbureau is een visie en aanpak opgesteld voor de doorontwikkeling van het Innovatiedistrict, als kaderstellend sturingsinstrument, met duidelijke doelen en inspanningen.

Wat uit dit onderzoek naar voren komt is dat het de komende jaren van belang is om de ontwikkelkracht van (private) vastgoedpartijen (NS Vastgoed en enkele andere partijen) goed te verbinden met de ambities van overheden, kennisinstellingen en bedrijven om de innovatie ecosystemen rond de al genoemde vijf thema’s goed te verbinden en samen op te laten gaan. Het is belangrijk voor de ontwikkeling van het Innovatiedistrict Zwolle dat er private trekkracht is en ook dat regionale partners zich verbinden aan de ontwikkeling van het Innovatiedistrict. Dat vraagt om een langjarig commitment van alle betrokkenen en ook om een beeld hoe dat in de komende jaren ingevuld kan worden.

Een actieplan is opgesteld naar aanleiding van aanbevelingen in het zogenaamde ‘Buck’ rapport. Dit rapport beschrijft voorgestelde actiepunten rondom zowel de ‘software’ als de ‘hardware’ kant.  In 2025 wordt invulling gegeven aan de voorgestelde acties en zal daartoe de manier van samenwerken aangescherpt worden. Een van de actiepunten betrof het aanvragen van financiering uit de Regio Deal.  Eind 2024 is bekend geworden dat een rijksbijdrage van € 3,8 miljoen wordt toegekend, van waaruit inzet op business development en placemaking gefinancierd kan worden voor de jaren 2025-2028.

3. Gebiedsontwikkeling van definitiefase naar ontwikkel- en realisatiefase.

Het gebied van 100 hectare rondom het station en het spoor belooft een bruisende, innovatieve, groene en duurzame hoogstedelijke omgeving te worden. Dit vraagt om continu afstemming binnen de deelgebieden (Spoorkwartier, Hanzekwartier, Willemskwartier, Hanzehoven en Hanze Oost) in de komende jaren. Het tempo waarop de deelgebieden zich ontwikkelen verschilt. In deze rapportage wordt de stand van zaken beschreven van de deelgebieden evenals de overstijgende thema's die spelen in het gebied.

Spoorkwartier (voorheen District Z. Lurelui en de Werkplaatsen)
Het ontwerp bestemmingsplan voor Lurelui, District Z en Werkplaatsen is op 16 december 2024 door de gemeenteraad vastgesteld. Na een lange periode van voorbereiding is dit een belangrijke mijlpaal om de ontwikkeling van het Spoorkwartier) planologisch mogelijk te maken. Ontwikkelaar AM kan nu aan de slag met voorbereidingen voor de omgevingsvergunning en de voorlopige ontwerpen van het plan Wärtz.

Hanzekwartier
In het Hanzekwartier is gezocht naar versnellingsmogelijkheden voor woningbouw, hier zal dat naar verwachting in de vorm van het gefaseerd ontwikkelen op zogenaamd ‘superplot’ niveau zijn. Er is een start gemaakt met een stedenbouwkundige verkenning voor de ontwikkeling op het Hanzeplein. Ook zijn concept samenwerkovereenkomsten voor deze superplot en de Noordzeelaan gereedgemaakt.
Het raadsbesluit over de voetgangersverbinding over de IJsselallee met Windesheim is genomen. Vastgesteld is dat de voetgangersverbinding in principe als uitgangspunt wordt meegenomen bij de verdere gebiedsontwikkeling.

Hanze-Oost
Voor het Gildenhof (oude Hanzebad locatie) is, na opgelopen vertraging door gestegen bouwkosten en moeizame aanlevering van materiaal, versnelling gezocht door het plan in delen te ontwikkelen. De start bouw van het eerste bouwblok in de Spoorzone is nu gepland in Q3 2025. Hiervoor wordt een BOPA-procedure gevolgd en is er een aanvulling op de overeenkomst met Trebbe en Dura Vermeer opgesteld en in procedure gebracht, inclusief een publicatie op Tendernet (Q1 2025).
Het opstellen van de Gebiedsvisie met partijen in Hanze-oost verloopt moeizaam en een vastgestelde nota van uitgangspunten voor het gebied wordt op korte termijn niet verwacht.

Willemskwartier
Onderzocht is in hoeverre marktpartij(en) en de gemeente verder samen kunnen werken in dit deelgebied om de gebiedsontwikkeling verder te brengen en hierin ook naar versnelling van de productie te zoeken. Een publieke private samenwerking (PPS) constructie is voorgesteld die kansen biedt hiervoor. De volgende stap was onderzoeken of dit tot een financieel en ruimtelijk haalbaar plan zou leiden. Er zijn in het afgelopen kwartaal diverse massastudies, gebaseerd op de Nota van uitgangspunten, gemaakt welke doorgerekend zijn en er is ambtelijk overeenstemming bereikt over de massastudie en bijbehorende business case. Coalitiepartijen zijn geïnformeerd over het tussenresultaat. De volgende stap zal zijn om overeenstemming over de inbrengwaarde per m2 te verkrijgen en in gesprek te gaan over verwerving van gronden.

Hanzehoven
Met de RVB is een stedelijk convenant opgesteld en is een nieuw voorstel gemaakt voor governance. Ook wordt met hen gekeken naar situatie en mogelijkheden van parkeren. Zoals eerder gemeld is een gebiedsvisie voor het gehele gebied op de langere baan geschoven.

Westerlaan en Stationsplein
Er wordt nog gewerkt aan de taxatie van de parkeergarage Westerlaan, het opzeggen van de huurovereenkomst daarvan en het opstellen van een gebiedsvisie. Het doel hiervan is om de parkeergarage in te zetten als alternatief voor het huidige P&R terrein en tevens een upgrade te geven. Voor City Post fase 3 op de hoek van de Westerlaan is een startnotie gereed en in route gebracht.

Gebiedoverstijgend

Planstudie Nieuwe Veerallee
Met betrekking tot deze planstudie zijn in het afgelopen kwartaal de wensen uit de omgeving opgehaald, is een bewonersbijeenkomst georganiseerd en is een toelichting gegeven op het proces tijdens een Spoorcafé.  Duidelijkheid over een stadsbreed mobiliteitsbesluit, met een forse afwaardering van gemotoriseerd verkeer op het noordelijke deel van de Nieuwe Veerallee, is noodzakelijk voor het slagen van dit project.

Placemaking
Het afgelopen en komende kwartaal was vrijwel alle focus gericht op de aanlanding van de passerelle. Samen met de partijen in het gebied is een werkgroep ingesteld om een plan te maken en uit te voeren voor opening van de passerelle in september 2025. Ook is er vordering geboekt op het realiseren van een informatiepunt Spoorzone. Dit informatiepunt (met dynamische informatie) komt te staan bij de aanlanding van de passerelle aan de zuidzijde en wordt bekostigd door alle coalitiepartners in het gebied.
Tijdelijke invulling van de Rode Hal is ook onderdeel van verkenningen die vallen onder placemaking, evenals het verkennen en indien mogelijk realiseren van het ‘museum van de straat’.

Aankoop Rode Hal
Er is de afgelopen periode gewerkt aan het opstellen van een koopovereenkomst voor de Rode hal, alsmede een plan van aanpak voor benodigde basis aanpassingen om de hal geschikt te maken voor (tijdelijke) programmering.  

Energietransitie in de Spoorzone
De afgelopen periode is meer duidelijkheid verkregen over de mogelijke locatie van een middenstation. Dit zal de komende periode verder uitgewerkt worden.
Vanwege grote verschillen in tempo van ontwikkeling van de deelgebieden worden de grote vraagstukken rondom energie en warmte opgepakt vanuit de deelgebieden, grotendeels door de ontwikkelaars.

Mobiliteit in de Spoorzone
Voor het Spoorkwartier is met het vaststellen van het bestemmingsplan een passende regeling Parkeernormen Zwolle vastgesteld. Deze aanpassing was nodig om het parkeerbeleid te laten aansluiten bij het vastgestelde mobiliteitsbeleid Spoorzone en in werking te laten treden tegelijkertijd met de inwerkingtreding van het bestemmingsplan.

Milieuplanologie
Er is een stikstofonderzoek gedaan en een memo opgeleverd waarin werd beschreven dat er wat betreft stikstof geen consequenties zijn voor de Spoorzone. Echter aan het eind van het 4^e kwartaal is door de Raad van State een uitspraak gedaan dat intern salderen lastig is. M.u.v. het Spoorkwartier is intern salderen niet aan de orde in de gebieden.
Een milieuplanologisch kader opstellen staat op de planning voor het eerste deel van 2025.

Groen/blauwe structuur
De kaderstellende notitie bij het SNOER, de Visie op de openbare ruimte Spoorzone, is op 16 december vastgesteld door de gemeenteraad.

Wat gaan we het komend half jaar doen en wat zijn de belangrijkste mijlpalen op de langere termijn

In 2025 wordt de bovenbouw van de Passerelle gerealiseerd en wordt een grootste opening georganiseerd na de zomervakantie.  Het persmoment voor de start Noordentree op 5 februari is de aftrap van het ontwerp en realisatie (oplevering verwacht in 2028).   

Met het vaststellen van het bestemmingsplan voor het Spoorkwartier (District Z, Werkplaatsen en Lurelui) en overeenstemming  met ProRail over hun zienswijze kan verder gewerkt worden aan de planstudie Koggetunnel en Veeralleetunnel. Hiermee komt er steeds beter zicht op de benodigde totaalinvestering. Het niet tijdig verleggen van de TenneT kabel blijft een groot risico.

In de gebiedsontwikkeling zijn ‘interventies’ gestart met als doel voortgang van de productie in de woningbouw te houden en waar mogelijk te versnellen. Zo zal binnen de woningbouwopgave Willemskwartier worden onderzocht welke mogelijkheden er zijn als onderbouwd beperkt afgeweken mag worden van de standaard Zwolse woningbouwdifferentiatie en prijsgrenzen.

Mobiliteit:
Er liggen veel acties rond het thema mobiliteit op de plank, daarom wordt in het volgende kwartaal een nieuwe opdracht verleend aan een projectleider binnen de Spoorzone om deze op te pakken. Onderdelen hiervan zijn:

• Afronden Toetsingskader parkeren Spoorzone
• Meedoen aan stedelijk onderzoek naar exploitatie en programma van eisen van Mobihubs.
• Invoeren parkeerregime in aanpalende schilwijken.
• Herinrichting Van Karnebeektunnel
  

In juni loopt de vergunning voor gemotoriseerd verkeer door de Van Karnebeektunnel af. Voor de verkeersstromen binnen de Spoorzone en in de direkte omgeving daarvan (de Singel) is het noodzakelijk dat de Van Karnebeektunnel open blijft voor gemotoriseerd verkeer. We hebben daarvoor een vastgesteld omgevingsplan nodig.. De komende periode zal onderzocht worden hoe hier mee om te gaan.  

Civiele werken:
Met dank aan de toegekende gelden (WBI, Versnelling maatregelen woningbouw, provincie en BOMirt) zijn wij naar verwachting nog steeds in staat de civiele opgaven op tijd te kunnen realiseren. In sommige gevallen zelfs voor de uitvoering van de gebiedsontwikkelingen. Civiele werken zoals de Passerelle, Koggepark en de beide onderdoorgangen hebben een zeer positieve bijdrage en aanjaagfunctie voor de gebiedsontwikkelingen.  

Toelichting op de grootste risico’s

We zijn afhankelijk van marktpartijen voor het starten met de bouw.

Maatregel: Daar waar we invloed kunnen hebben, willen we ontwikkelingen aanjagen door bijvoorbeeld het opstarten van ontwikkelingen van onze eigen locatie(s) en deelname in samenwerkingen. Verder zullen we inzetten op het realiseren van bovengrondse infra (als de Passerelle en de aanlanding daarvan) en het concretiseren en vervolgens acteren op thema’s als mobiliteit, energie (warmte en elektriciteit). Hiermee willen we een versnelling op gang brengen.

Er wordt niet geïnvesteerd in de uitwerking van plannen door de markt, als er geen zicht is op aansluiting op het elektriciteitsnet.

We onderzoeken samen met NS en AM hoe we de huidige grootverbruikersaansluitingen (Wartsila en van Halteren) kunnen inzetten voor de gebiedsontwikkeling. We zetten in op innovatie met slimme systemen en congestieverzachters (oa Smart Energy Grid, piekmomenten eruit halen). En we gaan in gesprek met de netbeheerders, over voorrang voor deze gebiedsontwikkeling (project van maatschappelijke waarde, zijn novex gebied) . Belangrijk om dit ook bestuurlijk te agenderen. We onderzoeken de komst van een tweede MS station en kijken daarbij naar de mogelijkheden en de meest wenselijke locatie binnen de Spoorzone of daarbuiten. Over de locatie en planning zijn we in gesprek met Enexis

Financieel tekort voor het programma in de komende jaren door oplopende plan- en  uitvoeringskosten en schaarser wordende dekkingsmogelijkheden.
Maatregel: We hebben op basis van de huidige inzichten, inzichtelijk wat de komende jaren financieel van ons vragen. Daar ligt een uitdaging. Essentieel daarin is in hoeverre de reeds toegezegde SIA gelden beschikbaar blijven voor de Spoorzone.

Er is onvoldoende ruimte in de ondergrond waardoor ambities in de gebiedsvisie niet waargemaakt kunnen worden.

Maatregel: We hebben de huidige ondergrondse infrastructuur (energie, riolering en water) in kaart gebracht. Bovendien hebben we een beeld wat nodig is voor de toekomstige ontwikkelingen (een deel van wat we al weten staat in de Nota van uitgangspunten openbare ruimte Spoorzone (SNOER). Inmiddels is er een Plan van Aanpak geschreven en gaan we hier komende tijd mee aan de slag.

De voorwaarden van de subsidiegelden zijn niet haalbaar.

Maatregel: Inmiddels wordt er stedelijke regie ingezet richting BZK tav de voorwaarden van de WBI subsidiegelden. Daarnaast hebben we specifiek voor de Spoorzone met BZK afgestemd welke interventies we inzetten om ontwikkelingen aan te jagen. In deze afstemming is ook gesproken over de ruimte die we hebben om aan WBI-voorwaarden te voldoen. Voor de voorwaarde start bouw zetten we in afstemming met BZK in op Gildenhof .

De stapeling van ambities vanuit verschillende beleidsdisciplines zorgen voor vertraging door conflicterende prioriteiten, overbelasting van middelen en uiteindelijk het niet behalen van de gewenste resultaten.

Maatregel : Per deelgebied beoordelen, afstemmen en besluiten wat haalbaar is en prioriteit heeft. Op programmaniveau dragen we zorg voor een goede balans overall.

Effecten stikstof

Stikstof is qua risico ondergeschikt aan andere risico’s in projecten. Projecten vertragen er momenteel niet door. Voor toekomstige grootschalige bouwvolumes is dat nog onbekend.